Namalować katolicyzm od nowa - co to?

Projekt malarski „Namalować katolicyzm od nowa” ma na celu odnowienie zachodniego malarstwa sakralnego, powrót do Kościoła współczesnych obrazów wysokiej klasy artystycznej oraz ożywienie mecenatu artystycznego. Zainicjowany w 2022 roku przez trzy współpracujące ze sobą instytucje: Fundację Świętego Mikołaja, Teologię Polityczną oraz Instytut Kultury św. Jana Pawła II (na rzymskim Angelicum)

Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest Dariusz Karłowicz (współzałożyciel Teologii Politycznej, prezes Fundacji Świętego Mikołaja, filozof) który tak wyjaśnił jego potrzebę:

„Problemem, z którym trzeba się zmierzyć, jest głęboki kryzys wielkiej tradycji katolickiego malarstwa religijnego. Po raz pierwszy od stuleci prawdy wiary nie przemawiają do wiernych współczesnym językiem obrazowania. Głośna sztuka albo w ogóle nie odnosi się do chrześcijańskiej nauki i życia, albo jest jawnie antychrześcijańska. Współczesnych wersji wielkich tematów religijnych darmo szukać nie tylko w galeriach i muzeach, ale co gorsza - również w kościołach. Z pewnością nie chodzi tu o sprawę interesującą wyłącznie garstkę estetów, ale o przyszłość Kościoła. Mam na myśli kolejne pokolenia, do których dzieła wielkich mistrzów nie przemawiają już z dawną mocą. Koncentrujemy się na malarstwie, ale to samo powiedzieć można niestety również o innych dziedzinach sztuki – o filmie, prozie, architekturze czy poezji. W języku współczesnej kultury coraz częściej brakuje obrazów i słów zdolnych opowiedzieć historię śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Dobra Nowina nie przetłumaczona na język kultury XXI wieku coraz częściej staje się niema lub niezrozumiała. To poważne zaniedbanie – ale i wielkie wyzwanie. Wyrażanie nauki Chrystusa językiem kolejnego pokolenia jest wszak obowiązkiem tych, którzy mają przekazać światu Prawdę – to rodzaj naszej współpracy w dziele Wcielenia. Dla chrześcijaństwa kultura nie jest luksusem, ale powietrzem, którym oddycha.”

Przedsięwzięcie zaplanowano na dwadzieścia jeden lat, gromadząc twórców i intelektualistów, przekonanych o potrzebie odrodzenia sztuki sakralnej w Polsce. Publiczną inauguracją projektu była wystawa nowych wersji obrazu „Jezu, ufam Tobie” (2022 r.), następnie zaplanowano namalowanie dwudziestu tajemnic różańca świętego.

Duchowymi patronami projektu są: biskup ordynariusz Romuald Kamiński oraz biskup Jacek Grzybowski.

Projektowi towarzyszy szereg inicjatyw: seria wydawnicza „Namalować katolicyzm od nowa”, seminaria, konferencje, wykłady i wernisaże. Zaproszeni znakomici polscy malarze, co roku malują obraz prezentujący kolejną tajemnicę różańca. Przygotowania do malowania poprzedzają warsztaty, na których poszerzają swoją wiedzę z zakresu teologii, filozofii i sztuki. Wykładowcami byli m.in: ks. Marek Starowieyski, o. Jarosław Kupczak OP, Anna Kilian, Bazyli de Górski, Izabela Rutkowska, ks. bp. Jacek Grzybowski i inni. Warsztaty takie odbyły się m.in. w Opactwie Benedyktyńskim w Tyńcu, Klasztorze w Hebdowie czy w Pokamedulskim Klasztorze w Wigrach. Wszystkie prezentowane obrazy są „zgodne teologicznie”.


Edycje wystaw


I edycja – Jezus Miłosierny według wizji siostry Faustyny

Projekt został zainaugurowany w listopadzie 2022 r. wystawą 10 obrazów Jezusa Miłosiernego w krużgankach Bazyliki Dominikanów w Krakowie. I edycja miała również swoje odsłony w Warszawie (podziemia katedry św. Floriana, luty-marzec 2023 r.), Rzymie (galeria San Salvatore in Lauro, kwiecień-maj 2023 r.).

Malarze I edycji to: Jarosław Modzelewski, Ignacy Czwartos, Beata Stankiewicz, Krzysztof Klimek, Jacek Hajnos OP, Wojciech Głogowski, Artur Wąsowski, Bogna Podbielska, Wincenty Czwartos, Jacek Dłużewski.

Znaczna część obrazów Jezusa Miłosiernego namalowanych w I edycji, została zakupiona i trafiła do kościołów i kaplic w całej Polsce. m.in. do kościoła NMP w Dąbrowie, kościoła Matki Bożej Pompejańskiej w Warszawie czy do parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie.


II edycja – pierwsza tajemnica radosna: Zwiastowanie

W drugiej edycji artyści zostali poproszeni o namalowanie dwóch obrazów: dużego - do kultu wspólnotowego i małego - do kultu prywatnego. Wernisaż dwudziestu obrazów Zwiastowania odbył się w Warszawie (podziemia katedry św. Floriana, listopad 2023-luty 2024), Rzymie (galeria San Salvatore in Lauro, kwiecień 2024 r.), Częstochowie (krużganki kościoła św. Zygmunta, lipiec - wrzesień 2024), Białymstoku (foyer Opery i Filharmonii Podlaskiej, październik 2024 r.), Opolu (Muzeum Diecezjalne, grudzień 2024 - styczeń 2025).

Malarze II edycji to: Jarosław Modzelewski, Ignacy Czwartos, Beata Stankiewicz, Krzysztof Klimek, Jacek Hajnos OP, Wojciech Głogowski, Grzegorz Wnęk, Bogna Podbielska, Michał Żądło, Jacek Dłużewski.


III edycja – druga tajemnica radosna:  Nawiedzenie

Pierwsza wystawa dwudziestu obrazów Nawiedzenia miała swoje miejsce w Warszawie (podziemia katedry św. Floriana, listopad 2024 r. - styczeń 2025 r.) a następnie w Bielsku-Białej (w Bielskim Centrum Kultury, marzec-kwiecień 2025 r.) oraz w Rzymie (galeria San Salvatore in Lauro, wrzesień-październik 2025).

Malarze III edycji to: Jarosław Modzelewski, Ignacy Czwartos, Beata Stankiewicz, Krzysztof Klimek, Jacek Hajnos OP, Wojciech Głogowski, Grzegorz Wnęk, Bogna Podbielska, Ewa Czwartos, Jacek Dłużewski.


IV edycja – trzecia tajemnica radosna: Boże Narodzenie

Wernisaż wystawy pt. „Boże Narodzenie. 20 obrazów” odbędzie się w piątek 14 listopada o godz. 19:00 w podziemiach katedry św. Floriana. Poprzedzi go msza św. koncelebrowana przez honorowych patronów projektu „Namalować katolicyzm od nowa” biskupów: Romualda Kamińskiego i Jacka Grzybowskiego w katedrze warszawsko-praskiej o godz. 18:00 (ul. Floriańska 3). 

Od soboty 15 listopada wystawa „Bożego Narodzenia” będzie dostępna dla publiczności. Można ją oglądać codziennie: od poniedziałku do soboty w godzinach między 12:00-19:00, w niedziele: 10:00-20:00. W okresie świątecznym: w wigilię Bożego Narodzenia 24 grudnia – zamknięte; 25 grudnia i 26 grudnia otwarte w godz. 10:00-20:00; 31 grudnia w godz. 12:00-19:00; 1 stycznia w godz. 10:00-20:00; 6 stycznia w godz. 10:00-20:00.

Sobota 15 listopada to również dzień konferencji o współczesnej sztuce sakralnej, która odbędzie się w Akademiku Praskim (ul. Floriańska 3a) w Warszawie w godz. 10-00-16:00. Otworzy ją dr Dariusz Karłowicz i zaprosi uczestników do obejrzenia filmu z udziałem malarzy, którzy zdradzą kulisy powstawania obrazów Bożego Narodzenia. Będzie to premiera filmu wyprodukowanego przez Fundację Świętego Mikołaja ze zdjęciami i montażem Renaty Kiciak. W programie konferencji znajdą się trzy dyskusje panelowe, głos zabiorą m.in. artyści biorący udział w projekcie „Namalować katolicyzm od nowa”: Ignacy Czwartos, Wojciech Głogowski, Jacek Hajnos OP, Bogna Podbielska i Beata Stankiewicz.